این مقاله، نخست فرایندهای مربوط به وب سایت ها را به طور کلی، به دو بخش «فرایند طراحی، ایجاد و راه اندازی وب سایت» و «فرایند مدیریت، نگهداری و پشتیبانی وب سایت» تقسیم می کند.
سپس با ارائه ی تعریفی از مدیریت وب سایت، وظایف اصلی مدیر وب سایت را بر می شمارد. درادامه، پس از اشاره به مسائل ده گانه ی مشترک در اغلب وب سایت ها، مباحث ده گانه ی مربوط به مدیریت وب سایت ها را مورد بررسی قرار می دهد؛ مباحثی شامل مدیریت: راهبردی، فنی، محتوایی، گرافیک، خدمات، امنیت، مالی، بازدیدها، تبلیغات و مدیریت کاربران وب سایت.
درآمد
به طور کلی، فرایندهای مربوط به وب سایت ها در دو دسته می گنجد:
- فرایند طراحی، ایجاد و راه اندازی وب سایت.
- فرایند مدیریت، نگهداری و پشتیبانی وب سایت.
فرایند نخست، فرایندی مقطعی است و در بازه ی زمانی مشخصی آغاز می شود و پایان می یابد؛ اما فرایند دوم، فرایندی طولانی و ادامه دار است. فرایند تولید یک وب سایت، در واقع، با تنظیم طرح نامه ی وب سایت شروع می شود و با طراحی، ایجاد و انتشار رسمی وب سایت به پایان می رسد. با پایان یافتن مرحله ی تولید وب سایت، فرایند دوم، یعنی مرحله ی مدیریت، نگهداری و پشتیبانی وب سایت آغاز می گردد. تفاوت فرایند ایجاد و مدیریت وب سایت این است که فرایند نخست، نقطه ی آغاز و پایان دارد؛ اما فرایند دوم، یعنی فرایند مدیریت وب سایت، از نقطه ی مشخصی آغاز می شود، مدت ها ادامه می یابد و معمولا نقطه ی پایانی برای آن پیش بینی نمی شود.
برای داشتن وب سایتی کاربردی و مؤثر، باید هر دو فرایند را جدی گرفت. همان طور که مرحله ی طراحی و تولید وب سایت، نیازمند دانش و تجربه و مهارت است و با برنامه ریزی، مشورت با کارشناسان و بهره گیری از ابزارها، امکانات و نیروهای فنی چیره دست تحقق خواهد یافت، فرایند مدیریت و نگهداری وب سایت نیز امری حساس و موضوعی پیچیده است که جز با برنامه ریزی درست و استفاده از نیروهای انسانی ماهر و کارآمد، به سامان نخواهد رسید. درباره ی اهمیت موضوع مدیریت وب سایت، می توان به این نکته بسنده کرد که حتی اگر بهترین وب سایت با بهترین امکانات و ابزارها، و مناسب ترین محتوا و خدمات، تولید و راه اندازی شود، اما تیم مدیریت شایسته ای، اداره ی امور آن را به دست نگیرد، موفقیتی به دست نخواهد آورد و دوام آن دیری نخواهد پایید.در زمینه ی اصول و مبانی مدیریت وب سایت ها، منابع علمی چندانی در دست نیست. این مقاله، با دسته بندی مسائل کلی مشترک در انواع وب سایت ها، مباحث ده گانه ی مدیریت وب سایت ها را مطرح می کند و می کوشد با دسته بندی مراحل مختلف مدیریت وب سایت ها، در زمینه ی نظم بخشی به این فرایند مهم گام بردارد.
قلمرو مدیریت وب سایت
تصور رایج این است که مدیریت وب سایت، چیزی جز به روزرسانی و ارسال اطلاعات به وب سایت نیست؛ حال آن که حتی در ساده ترین وب سایت ها نیز وظایف مدیر وب سایت فراتر از این است. مدیر وب سایت، مانند مدیر یک پروژه، یا مدیر یک سازمان، رسیدگی به همه ی امور وب سایت را بر عهده دارد. همان گونه که مدیر یک پروژه یا مدیر یک سازمان، امور مربوط به پروژه یا سازمان را با همکاری و همفکری گروهی از همکاران سامان می دهد، مدیر وب سایت نیز در انجام امور مربوط به وب سایت، از همکاری و همفکری گروهی از افراد متخصص و با تجربه بهره می برد.
حجم کارهای مربوط به مدیریت وب سایت و شمار افرادی که در مدیریت وب سایت همکاری دارند، به گستره ی موضوع و یا خدمات وب سایت بستگی دارد. هر چه موضوع وب سایت گسترده تر باشد و هر اندازه خدمات و امکاناتی که وب سایت به کاربران عرضه می کند، بیشتر و پیچیده تر باشد، تیم مدیریت وب سایت نیز پرشمارتر خواهد بود. بنابراین، همان طور که در ادامه ی مقاله خواهد آمد، گاه مدیریت یک وب سایت را تنها یک نفر بر عهده می گیرد و گاهی امور مربوط به مدیریت وب سایت چنان گسترده و پیچیده است که آن را به بخش های مختلف تقسیم می کنند و مدیریت وب سایت را به گروه های چندگانه ی مدیریت، به سرپرستی یک مدیر ارشد وا می گذارند.
پاره ای از مهم ترین وظایف مربوط به مدیریت وب سایت از این قرار است:
- تدوین طرح نامه، اساس نامه، آیین نامه و چشم انداز وب سایت
- برقراری امنیت وب سایت
- کشف اشکالات وب سایت و برطرف نمودن آن
- سامان دهی کاربران و اعضای وب سایت
- پاسخ گویی به کاربران
آغاز فرایند مدیریت وب سایت
بهترین زمان برای آغاز کار تیم مدیریت وب سایت، آغاز مراحل طراحی و ایجاد وب سایت است؛ اما چنین رایج است که معمولاً گروه مدیریت وب سایت، پس از طراحی و راه اندازی وب سایت به کار گمارده می شوند.
وب سایت ها نیز مانند اغلب سازمان ها و ادارات، از بخش ها و ساحت های مختلفی تشکیل می شوند و همان گونه که هر یک از بخش های سازمان، به وسیله ی فرد یا افرادی مدیریت می شود، مدیریت وب سایت نیز بر عهده ی فرد یا افرادی گذاشته می شود. مدیریت هر وب سایت به وسیله ی گروهی از افراد با مهارت های مختلف، و با سرپرستی مدیر اصلی وب سایت پی گیری می شود. البته مشارکت تعداد افراد در مدیریت وب سایت به نوع و حجم کارهای وب سایت بستگی دارد؛ گاهی ممکن است همه ی امور وب سایت را یک یا دو نفر اداره کنند و چه بسا هر بخش از وب سایت، به وسیله ی گروهی از افراد به سرپرستی مدیر گروه و نهایتاً زیر نظر مدیر اصلی وب سایت اداره شود.
مسائل مشترک بیشتر وب سایت ها، ازاین قرار است:
- سیاست و راهبرد وب سایت؛
- امور فنی (نرم افزار مدیریت محتوای وب سایت)؛
- انواع محتوا؛
- طراحی و گرافیک؛
- خدمات، امکانات و ابزارها؛ا
- امنیت؛
- زمان بندی، بودجه و مسائل مالی؛
- تبلیغات؛
- تعامل با موتورهای جستجو؛
- امور کاربران وب سایت.
