مطابق زنجیره ارزش پورتر حوزه های کاری یک بنگاه به دو گروه حوزه های کاری ماموریت های اصلی وحوزه های کاری ماموریت های پشتیبانی تقسیم می شوند. هر کدام از این دو گروه نیز به نوبه خود دسته بندی معینی دارند.
این حوزه های کاری به تنهایی و در پیوند با یکدیگر برای بنگاه تولید ارزش اقتصادی می نمایند. مجموعه این حوزه های کاری زنجیره ارزش (Value Chain) سازمان را تشکیل می دهند.
یکی از مدل هایی که برای ارزیابی و تعیین حوزه های کسب و کار در سازمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد مدل زنجیره ارزش پورتر است. در این مدل حوزه های کاری مهم در بنگاه شناسایی و طبقه بندی می شوند. هرچند آقای پورتر این مدل را در ابتدا برای موسسات و شرکت های تولیدی و رقابتی مطرح نمود، لیکن از مفاهیم مطرح شده در این مدل می توان برای دسته بندی وظایف سازمان ها در حوزه های مختلف کسب و کار استفاده نمود
در واقع ارزش های ایجاد شده در فعالیت ها و وظایف مختلف منجر به شکل گیری ارزش در کل سازمان می گردد. این ارزش در سازمان ها و شرکت های رقابتی توان رقابتی است و در سازمان های ماموریت گرا که در بخش عمومی فعالیت می کنند، تحقق اهداف و ماموریت های سازمان است.
مفهوم زنجیره ارزش ابزاری است که به وسیله آن امکان برخورد سیستماتیک با تمام حوزه های کاری یک بنگاه فراهم شده و با تجزیه و تحلیل رفتار این حوزه های کاری می توان هر حوزه را در ارتباط با مزیت های رقابتی و عملکردی (کم کردن هزینه و بهبود کیفیت خروجی) در کل سازمان ارزیابی کرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت بکارگیری مفهوم زنجیره ارزش منجر به شکل گیری نگاه یکپارچه به فعالیت ها و وظایف مختلف و به تبع آن منابع سازمان می گردد. این امر کمک می نماید که منابع سازمان در جهت مزیت های سازمان مورد توجه و ارزیابی قرار گیرند از آنجایی که زنجیره ارزش برای بنگاه های مختلف متفاوت است. لذا مجموعه حوزه های کاری تشکیل دهنده زنجیره ارزش در بنگاه های مختلف تاثیرات متفاوتی بر ارزش و توان رقابتی و اجرایی ایجاد شده بجا می گذارند.
براساس مدل پورتر حوزه های کاری زنجیره ارزش سازمان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- حوزه های کاری ماموریت های اصلی (Primary Activities)
- حوزه های کاری ماموریت های پشتیبانی(Support Activities)
- حوزه های کاری ماموریت های اصلی
حوزه های کاری ماموریت های اصلی به آن دسته از حوزه های کاری زنجیره ارزش سازمان اطلاق می گردد که در جهت ماموریت و اهداف سازمان بوده و در بنگاه های تولیدی شامل ساخت فیزیکی کالا (تولید خدمت)، فروش (عرضه) و انتقال آن به مصرف کننده و نیز خدمات بعد از فروش (و ارائه خدمات) مربوط می شوند.
این حوزه های کاری که در واقع عملیات روزمره و جاری بنگاه را شامل می شوند خود به پنج دسته قابل تقسیم هستند:
۱٫لجستیک ورودی (Inbound Logistics)
شامل دریافت، انباشت و توزیع ورودی های سیستم تولیدی نظیر مواد اولیه، ملزومات تولید و . . . است.
۲٫عملیات تولیدی (Operations)
شامل کلیه وظایفی است که در تبدیل ورودی ها به محصول نهایی نقش دارند.
۳٫لجستیک خروجی (Outbound Logistics)
شامل جمع آوری، ذخیره و توزیع فیزیکی محصولات بین خریداران و مصرف کنندگان است.
۴٫بازاریابی و فروش (Marketing & Sales)
شامل کلیه وظایفی است که به آگاه شدن از خواسته مشتریان و مصرف کنندگان، آگاه ساختن آنها از محصولات و خدمات بنگاه و نیز فراهم کردن زمینه فروش محصولات مربوط می شود.
۵٫خدمات پس از فروش (Services)
شامل نصب و راه اندازی محصولات، آموزش روش استفاده از محصولات، تأمین قطعات یدکی، تعمیر و سرویس محصولات و . . . است.
- حوزه های کاری ماموریت های پشتیبانی
حوزه های کاری ماموریت های پشتیبانی به آن دسته از حوزه های کاری زنجیره ارزش سازمان اطلاق می گردد که به نحوی حوزه های کاری ماموریت های اصلی بنگاه را مورد پشتیبانی و حمایت قرار می دهند.
این حوزه های کاری خود به چهار دسته کلی تقسیم می شوند:
۱٫مدیریت عمومی کسب و کار (Infrastructure)
شامل وظایفی نظیر برنامه ریزی، نظارت، امور کلان مالی و . . . است.
۲٫مدیریت سرمایه انسانی ((Human Resource Management
شامل وظایفی مانند جذب و استخدام، آموزش، ارزیابی، تشویق و توسعه نیروی انسانی است.
۳٫توسعه تکنولوژی (Technology Development)
شامل حوزه وسیعی از وظایف است که به خلق یک محصول، فرآیند یا سیستم مدیریتی جدید و یا بهبود آنها در بنگاه منجر می شوند که وظایفی نظیر تحقیق و توسعه، بهبود سیستم ها و روش های انجام کار و . . . را شامل می شود.
۴٫تأمین (Procurement)
شامل کلیه تلاش های ستادی است که در جهت فراهم کردن مواد و ملزومات تولیدی (نظیر مواد خام، اقلام مصرفی تولید، ماشین آلات، تجهیزات و . . .) و اجرایی صورت می گیرد.
هر یک از حوزه های کاری ماموریت های پشتیبانی، علاوه بر حوزه های کاری اصلی بنگاه، دیگرحوزه های کاری پشتیبانی را نیز مورد حمایت قرار می دهند.
