افرادی که بیشتر نظرات خلاقانه ابراز می کنند از قدرت رهبری کمتری برخوردار هستند. موارد استثنایی هم وجود دارد و آن زمانی است که افراد نظر دهنده باید برروی جذابیت رهبران تمرکز کنند. در این صورت نظر همکاران افراد خلاق این است که افراد خلاق به نحو احسن مدیریت می کنند، اما نتیجه این است که در اکثر موارد به نظر می رسد خلاقیت به زیان پیشرفت افراد است.
مولر می گوید : «انتخاب رهبران خلاق ساده نیست . در حال حاضر و برخلاف تفکرات گذشته ، باید جهت شناخت چنین رهبری زمان زیادی صرف کرد و تلاش مضاعفی انجام داد.»
این واقعیت موجب نگرانی اعضای هیات مدیره شرکت ها در سراسر جهان شده است. طبق بررسی که اخیرا شرکت IBM برای درک ارزش تجارت از ۱۵۰۰ مدیر عامل انجام داده ، خلاقیت تنها عامل مهم موفقیت رهبری یک شرکت بزرگ در آینده به شمار می رود که این یافته باعث تعجب مولر شده است . او اشاره می کند : «طبق تحقیقات ، افرادی که نظرات خلاقانه تری دارند رهبران بهتری نیز هستند ، نظرات خوب را تشخیص می دهند و می دانند چگونه از ایده های نو در سازمان خود استفاده کنند. انتخاب رهبران خلاق از چالش های عمده ای به شمار می رود که سازمان ها با آن روبه رو هستند.»
تحقیقات مولر نشان می دهد ، افراد ممکن است به دلیل نحوه متفاوت تفکر خود تاوان زیادی بپردازند . مولر و همکارانش در اولین مطالعه خود ، روند کاری در بخشی از یک پالایشگاه بزرگ چند ملیتی در هند را مورد بررسی قرار دادند . تمام ۳۴۶ کارمند در این تحقیق شرکت کردند که از این میان ۲۹۱ نفر بالقوه توانایی رهبری داشتند و ۵۵ نفر از کارمندان هم کار ارزشیابی را انجام دادند. ارزیاب ها پرسشنامه در مورد ۲۹۱ نفری که توانایی رهبری داشتند، تکمیل کردند و همچنین به سنجش کارمندانی پرداختند که نظرات مفید و جدیدی ارائه می دادند و پیشرفت رهبری موثر را نیز ارزیابی کردند. مولر و همکارانش با تجزیه و تحلیل داده ها به بررسی افراد خلاقی پرداختند که به پیشرفت در زمینه مدیریت علاقه ای نشان نمی دادند.
رابطه مهمی بین خلاقیت و اصول مدیریت ضعیف وجود دارد . مولر می گوید : «برای همه افراد ، خلاقیت از نظر معنایی، مفهوم مثبتی دارد و تقریبا هیچ کس منکر خلاقیت نیست، اما معمولا هنگامی که شخصی ایده جدیدی مطرح می کند با واکنش های منفی روبه رو می شود که این دیگر چه نظری است ؟ این واکنش ها زمانی پیش می آید که نظری ابراز می شود و اغلب مطرح کردن ایده های خلاق باعث آزردگی برخی از افراد می شود.
نظر دهندگان و ارزیابان
با دومین تحقیق این یافته هم اثبات شد . مولر و همکارانش ۱۹۴ دانشجوی دانشگاه بزرگی در شمال شرقی آمریکا را مورد مطاله قرار دادند و آنها را به دو گروه نظر دهنده و ارزیاب تقسیم کردند. نیمی از دانشجویان نظر دادند که چگونه می توان باعث افزایش درآمد یک سرویس هوایی شد و بقیه دانشجویان نظرات آنها را ارزیابی کردند. از میان گروه نظردهنده ، نیمی راه حل های خلاق، جدید و مفید برای حل مشکل مطرح کردند و نیمی دیگر فقط نظرات ساده و مفید پیشنهاد دادند. نظردهندگان ده دقیقه فرصت داشتند تا نظرات خود را ارائه دهند ، سپس دانشجویان ارزیاب به ارزیابی نظرات آنها پرداختند و عوامل متعددی را بررسی کردند از جمله اینکه تا چه اندازه ، نظرات خلاق است و کدامیک از دانشجویان قابلیت رهبری دارند.
بر اساس نظر ارزیاب ها افرادی که ایده های نو مطرح کردند در مقایسه با گروهی که فقط راه حل های مفید پیشنهاد داده بودند، قدرت رهبری کمتری داشتند. مطمئنا این فقط یک مساله شخصیتی نیست و افراد خلاق از محبوبیت کمتری برخوردارند . مولر همچنین سوالاتی درباره صلاحیت نظردهندگان مطرح کرد و مشخص شد که هر دو گروه از صلاحیت یکسانی برخوردار هستند. پس مشکل حقیقتا ارائه نظر هوشمندانه بود نه فقط یک ایراد مهم شخصیتی.
طبق گفته مولر:«این یافته ها با تعاریفی که مردم در گذشته به طور سنتی از رهبری تجارت در ذهن خود داشتند ، یکسان است.» رهبران به منظور ایجاد اهداف مشترک برای گروه کاری خود ارزش قائل می شوند تا افراد گروه به اهداف خود برسند . اهداف مشخص است و هیچ ابهامی وجود ندارد . بنابراین این وظیفه رهبران است که از میزان ابهامات بکاهند و سعی کنند معیارهای رفتاری برای تک تک افراد گروه به وجود بیاورند که معیارها مطابق شخصیت افراد باشد.»
مولر به مقایسه چنین طرز تفکری با آنچه مردم درباره فرد خلاق توصیف می کنند ، پرداخت . زمانی که نظر افراد در مورد شخص خلاق پرسیده می شود ، آنها علاوه بر عنوان کردن خصوصیاتی مانند رویایی و مقتدر از صفاتی همچون دمدمی و خودرای نیز استفاده می کنند. حقیقت این است مردم با اینکه نظر مثبتی درباره فرد خلاق دارند احساس دو پهلویی نیز نسبت به آنها دارند.
البته مولر می گوید هر سازمانی در ترفیع افراد خلاق دچار شکست نمی شود. برخی از شرکت ها مانند IDEO و Apple به طور خاص به پرورش خلاقیت و ارج نهادن به نوآوری روی آوردند. مولر و همکارانش ، سومین مطالعه را انجام دادند و گروه ۱۸۳ نفری از دانشجویان دانشگاه بزرگی در شمال شرقی آمریکا انتخاب کرده و آنها را به دو گروه تقسیم کردند. گروه اول می بایست درباره رهبری و جاذبه های آن فکر می کردند و پنج ویژگی یک رهبر جذاب و مقتدر را برمی شمردند. مولر اشاره می کند: «زمانی که لغت جذاب در ذهن شما فعال می شود ، ممکن است بیشتر در مورد خلاقیت فکر کنید.»
اما اگر مردم به اقتدار و جذابیت رهبران فکر نکنند، چه پیش خواهد آمد؟ گروه دوم منتخب از همان ۱۸۳ نفر، نمی بایست درباره رهبری و اقتدار فکر کنند. آنها می بایست فقط خصوصیات یک رهبر را عنوان می کردند و اصلا کلمه مقتدر برایشان ذکر نشده بود . نتیجه به دست آمده خلاف گروه اول بود ، آنها رهبری بالقوه فردی که نظرات خلاق داشت را پس از فردی رتبه بندی کردند که تنها عقاید مفیدی مطرح می کرد.
بی اعتبار کردن کلیشه ها
به گفته مولر ، این مطالعه درباره احساسات متضادی است که مردم اغلب درباره متفکران خلاق احساس می کنند . در این مقاله ، او و همکارانش به این نکته اشاره می کنند، رهبران خلاق ممکن است به این دلیل که مدیران ترجیح می دهند افرادی را استخدام کنند که با حفظ شرایط موجود ، وضعیت را بهبود بخشند ، نادیده گرفته شوند . هر چند که راه حل های مبتکرانه ای ارائه دهند. ظاهرا آن رهبران بر اساس درک اولیه رهبری ترفیع داده می شوند و اکنون خودشان را در دنیایی می یابند که تا حد زیادی تغییر کرده است و به خلاقیت و تفکر بیشتری نیاز دارند.
مولر می گوید: «شرکت ها باید کلیشه ها را در مقابل افراد خلاق کنار بگذارند. حقیقت این است که فقط برخی از افراد برای رهبری انتخاب می شوند، در حالی که بسیاری برگزیده نمی شوند. پس شرکت ها باید در این باره چاره ای بیندیشند و عملکرد سیستم های ارزیابی را تغییر دهند. رهبران برای درک کلیشه و نحوه غلبه بر آن احتیاج به کمک دارند.»
مولر اشاره می کند: «در برخی از فرهنگ ها در مقایسه با دیگران مشکلات کمتری وجود دارد و اما سوالی که مطرح می شود: نظرتان در مورد توصیفاتی مانند تناقض گویی و عدم تمرکز چیست؟ اگر فقط جنبه منفی آن صفات در نظر گرفته شود پس مشکلات بیشتری برای تشویق خلاقیت خواهید داشت. برای شرکت هایی با چنین نظری مهم است تا تعصب موجود در فرهنگ شرکت را مورد مطالعه قرار دهند، زیرا بسیاری از شرکت ها تمایل به خلاقیت دارند، اما دلیل اشتباهات خود را نمی دانند . اولین قدم برای حل مشکل ، تشخیص و قبول این نکته است که شما هم یکی از آن شرکت ها هستید.»او می گوید:«رهبران به توانایی های متعددی نیاز دارند که خلاقیت هم یکی از آنها است. بعضی از افراد خلاق تمامی مهارت های مدیریتی لازم را ندارند، اما باید افرادی که چنین خصوصیاتی دارند را شناسایی کرد.»
